Feeds:
Posts
Comments

Archive for August, 2012

स्रोत: कान्तिपुर

प्रा.डा. मनप्रसाद वाग्ले

नेपालका निजी विद्यालयका सञ्चालकहरु आफूलाई सबैभन्दा जान्ने र सबैभन्दा चलाख सम्झन्छन् । उनीहरुको दम्भ यति माथि पुगेको छ कि नियम कानुन यिनका लागि केही होइनन् । उनीहरुले शिक्षा ऐन र नियमावली पनि आफ्नालागि छुट्टै हुनुपर्ने माग नगरेका होइनन् । त्यसैले त शिक्षा नियमअनुसार बढ्न चाहँदैनन् । शिक्षा नियमावलीको पालना गर्दा कार्यरत शिक्षकलाई सरकारी विद्यालय सरह तलब-भत्ता प्रदान गर्नुपर्छ । तर यस सम्वन्धमा न कार्यरत शिक्षकहरुले नियम उल्लंघन बारे कतै उजुरी गर्न सकेका छन्, नत यस्ता गतिविधि गर्ने विद्यालय नियमन शिक्षा मन्त्रालयले गर्नसकेको छ । मन्त्रालयको यस्तै कमजोरीका कारण निजी विद्यालयका मालिकको संगठनले बेला-बेलामा सरकारलाई तर्साउने मात्र होइन, थर्काउने काम समेत गरेको छ ।

(more…)

Read Full Post »

(अ.ने.सा.स., ताइपेईको “प्रयास” अनलाईन, अगस्त अंक, पृष्ठ २४ मा प्रकाशित।)

सुन्छौ?

यो सरकारी समय

केवल मुठ्ठीभरलाई

मनकारी समय

अघोर अविवेकी

गर्छ काख-पोल्टो

बिरक्त

सकल चयनको

अवसान जस्तो

(more…)

Read Full Post »

स्वार्थ बुनिने

कुटिल अखडाका

बलिष्ठ भित्ताहरुमा

अजङ्ग आवास

रखवारी गर्ने

अग्ला पर्खालहरुमा

सुकुम्बासीका सुस्केरा

भोकमरीका आवाज

(more…)

Read Full Post »

स्रोत: ई-कान्तिपुर

डा. मनप्रसाद वाग्ले

सुधारको क्रम पाँच वर्षभित्र पूरा गर्ने हो भने प्रत्येक वर्ष भौतिक सुधारका लागि बजेटमा ५० अर्ब रूपैयाँ विनियोजन गर्नुपर्छ । विस्तार-विस्तार सरकारी विद्यालयमा विद्यार्थी संख्याको भार कम हुँदै छ । कतिपय जिल्लामा विद्यालय गाभ्ने क्रम सुरु भइसकेको छ । सहरी क्षेत्रमा सार्वजनिक विद्यालयभन्दा संस्थागत नाम पाएको व्यक्तिगत विद्यालयहरूको संख्या बढ्ने क्रममा छ र कतिपय ठाउँमा अभिभावकले सरकारी शिक्षालाई विश्वासै गर्न छोडिसकेका छन् । तैपनि शिक्षा मन्त्रालय दङ्ग छ, विदेशीको २२ प्रतिशत सहायताको हात थाप्न पाएकामा । यसलाई शिक्षा मन्त्रालयमाथि विदेशीको आशिर्वाद सिवाय केही भन्न सकिंदैन । विद्यालय क्षेत्र सुधार योजनामा रकम हालेका दातृ निकायले केही समय अघिमात्र सहायता नै रोक्ने चेतावनी नदिएका होइनन् । न ऐनको टुङ्गो, न पाठ्यक्रम, न पाठ्यपुस्तक, न भौतिक सुविधा, न शिक्षकको सुनिश्चितता, न शैक्षिक सामग्रीको उपलव्धता, तर पनि सरकारी शिक्षाले राष्ट्रिय बजेटको सामाजिक क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी रकम कुम्ल्याएको-कुम्ल्यायै छ । जसको पैसाबाट भए पनि शिक्षा मन्त्रालय र यस अन्तर्गतका मन्त्री र पदाधिकारीहरूबाट विदेश भ्रमण गर्ने क्रम बढेको छ । कुनै महिना यस्तो नहोला, जतिखेर शिक्षा मन्त्रालयका पदाधिकारीहरू विदेश नपसेका । आखिर विदेशीले दिएकै पैसाबाट मोज गरे पनि स्वदेशी शिक्षा गुणस्तरीय नबन्दा लाज लाग्नुपर्ने हो । तर त्यस्तो भएको छैन । काठमाडौंको केन्द्रमा रहेका ठूला विद्यालयहरू बाहिरबाट हेर्दा भव्य देखिए पनि तिनको भित्री खोक्रोपनले गिज्याइरहेको छ । सटर खोलेर दाम कमाएका दर्जनौ विद्यालयको हालत पनि कमजोर देख्दा रकमको अभावमा गुणस्तरीय शिक्षा दिन गाह्रोपर्ने प्रधानाध्यापकका कुरा झुठो सावित गरिदिएको छ । विद्यालय शिक्षाका यी दुर्दशा देशको भविष्यमाथि नै खेलवाड गरिरहेछन् भन्दा फरक पर्दैन । यदि यही नियति सरकारी विद्यालयहरूले भोगिरहने हो भने दस वर्षभित्र यिनको अवशान अवश्यम्भावी छ । होइन आजैदेखि सोच्ने र सुधारका लागि कदम चाल्ने हो भने फेरि यसले दस वर्षभित्रै निजी विद्यालय विस्थापन गर्न सक्ने तागत बोकेर आउनेछ । के के हुन् त मूल समस्या ?

(more…)

Read Full Post »

स्रोत: ई-कान्तिपुर

-डा. केदार कर्माचार्य

लगभग ६ दशकदेखि स्वास्थ्योपचार क्षेत्रमा संलग्न भइरहँदा मधुमेहको समस्याबाट पीडित अधिकांश रोगीहरू मध्ये कतिपय हृदयाघात, मस्तिष्कघात, डायबेटिककोमा (मूच्र्छा), डायबेटिक रेटिनोप्याटी (अन्धोपन), किड्नीफेलर (मृगौलाको कार्यक्षमतामा ह्रास) आदि जटिलताबाट समेत ग्रसित भई बहुमूल्य ज्यान नै गुमाइरहेका सन्दर्भमा सचेतनाका लागि पाठक वर्गमा अत्यावश्यक बुँदाहरू पस्कन लागिपरेको छु । २०६७ को तथ्यांक अनुसार २० लाख नेपाली मधुमेह (चिनीरोग) बाट ग्रसित रहेकामा यसको संख्या क्रमशः प्रत्येक वर्ष बढ्दै छ । यो रोग प्रायजसो ४०-५० वर्ष उमेरका मानिसमा देखा पर्छ र उमेर बढ्नुका साथै विभिन्न प्रकारको समस्या स्वास्थ्यमा क्रमशः बढ्दै जान्छ । रगतमा चिनीको मात्रा बढ्नु तथा पिसाबमा चिनीको उपस्थिति हुनु प्रधान लक्षणका रूपमा मधुमेह रोगमा मानिन्छ । प्याङ्क्रियाज (अग्न्याशय) को कोषबाट उत्पादन हुने इन्सुलिनको मात्रा शरीरमा घट्दा रगतमा ग्लुकोजको मात्रा बढी हुन थाल्छ । एकाबिहानै खाली पेटमा रगतमा ग्लुकोजको मात्रा १०० मिग्रा सामान्य मानिन्छ । यो स्तरभन्दा बढी हुनुको अवस्थालाई हाइपरग्लाइसेमिया अर्थात् डाइबेटिज मेलिटस भनिन्छ भने कम हुँदाको अवस्थालाई हाइपोग्लाइसेमिया भनिन्छ । यो रोग वंशानुगत पनि हुनुका साथै अन्य कतिपय कारणले सुविधासम्पन्न परिवारका मानिसमा तीव्र रूपले आक्रान्त पारेको पाइन्छ । विश्वका सबै समुदाय तथा लिंगका व्यक्तिहरू यसबाट पीडित भए पनि तुलनात्मक रूपले पुरुषभन्दा महिला बढी ग्रसित हुने हुन्छ । जुम्ल्याहा सन्तानसमेत समान रूपले पीडित हुने हुन्छ ।

  (more…)

Read Full Post »