सिर्जना-सुनगाभा

स्रोत: कान्तिपुर

-फूलमान वल

महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा यही बस्थें, भौतारिँदै कविता लेख्थे अनि एक पैसामा बेच्थे,’ झन्डै चार वर्षअघि बनारसको दुर्गाघाटमा भेट हुँदा सह-प्राध्यापक डा.दुर्गाप्रसाद अर्यालले भनेका थिए, ‘सम्भव भएसम्म यता (बनारसमा) महाकविको सालिक बनाउने कोसिस गरिरहेका छौं ।’

बनारस हिन्दु विश्वविद्यालय (बीएचयू) को नेपाली विभागका अतिथि प्राध्यापक तथा नेपाल चेयर भएर सात वर्ष काम गरेपछि दुर्गाप्रसाद मुलुक फिरिसकेका छन्, तैपनि उनी त्यही सालिक र देवकोटाको बनारस बसाइ क्रमका ऐतिहासिक सन्दर्भ र सामग्री संरक्षण हुनुपर्छ भनिरहेका छन् ।

(more…)

Read Full Post »

स्रोत: नागरिक दैनिक

-अमृत भादगाउँले

काठमाडौं। देउसीभैलो खेल्नेहरु ‘हामी त्यसै आएनौं, बली राजाले पठाए’ भन्दै घरघर पुगेर चन्दा माग्छन्। लोकसंस्कृतिविद रामप्रसाद कँडेलका अनुसार देउसी-भैलोको सुरुवात असुर राजा बलीले गरेका होइनन्। त्यो त खस राज्य कर्नालीका बालराजा काशीरामले गरेका हुन्। भेरी अञ्चलमा सुनिने ‘बालराजा काशिराम भारत’ (मौखिक महाकाव्य)मा यसको वर्णन पाइन्छ। तर हाम्रो इतिहास तोडमोड गरेर ‘बलि राजाले पठाको’ भनिन्छ।

इतिहास अनुसार तिहारताका खस राजा काशिरामले मोरंग राज्यका राजा हिन्दपति सेनलाई पराजित गरे। लडाईमा धेरै सिपाही मारिए। तिनका विधवा र छोरीलाई केही आर्जन होस् भनेर काशिरामले ‘स्वेच्छिक कर’ बुझाउन भैलि खेल्ने थिति बसाए भने अपांग सिपाहीका लागि देउसी। घर-घरमा मकै र धान भित्रिसकेको सिजन हुने भएकाले उनीहरुलाई अन्न दान दिन थालियो। पछि मात्रै सबै महिला/पुरुषले देउसीभैलो खेल्न थालेका हुन्।

(more…)

Read Full Post »

स्रोत: नागरिक दैनिक

काठमाडौं। चर्चित स्तम्भकार तथा बीबीसी नेपाली सेवा प्रमुख रवीन्द्र मिश्रको पुस्तक भूमध्यरेखा प्रकाशनको अन्तिम तयारीमा पुगेको छ। पुस्तक सार्वजनिक मिति नजिकिँदै जाँदा मिश्रले भूमध्यरेखा बिक्रीबाट प्राप्त सबै लेखकस्व चितवन कान्दाको चेपाङ समुदायलाई प्रदान गर्ने निर्णय गरेका छन्।

(more…)

Read Full Post »