सिर्जना-सुनगाभा

स्रोत: कान्तिपुर

–अनन्त वाग्ले

नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानको परियोजना अन्तर्गत नेपाली कलासाहित्य डट कम प्रतिष्ठानले प्रतिनिधि आधुनिक नेपाली कविताको पुस्तक ‘सगरमाथाको नृत्यमगन आत्मा‘ सार्वजनिक गरेको छ । गद्य कविताका प्रथम प्रयोक्ता गोपालप्रसाद रमिाललाई आधुनिक नेपाली कविताको प्रस्थानविन्दु मानी २०२५ सालसम्म जन्मेका र ४० को दशकसम्म कविता सिर्जनामा सक्रिय भई कवितासंग्रह प्रकाशित गरेकालाई आधार मान्दै रमिालदेखि श्रवण मुकारुङसम्मका १ सय ३५ कविका कविता पुस्तकमा संग्रहित छन् । रमिालको ‘आमाको सपना‘ देखि बालकृष्ण समको ‘मृत्युपछिको अभिव्यञ्जना‘, महाकवि देवकोटाको ‘पागल‘, सिद्धिचरण श्रेष्ठको ‘बा आउनुभएको छैन‘, ‘विजय मल्लको ‘छोरीलाई मानचित्र पढाउँदा‘, हरभिक्त कटुवालको ‘यो जिन्दगी, खै के जिन्दगी‘, भूपि शेरचनको ‘मैनबत्तीको शिखा‘, पारजिातको ‘रामसाइँला‘, शैलेन्द्र साकारको ‘सर्पहरू गीत सुन्दैनन्‘, मीनबहादुर विष्टको ‘गाउँको पाठशाला‘ हुँदै मुकारुङको ‘पुरानो मानिस‘ सम्म आइपुग्दा प्रस् तुत पुस्तकबाट अनेक बिम्ब–बान्कीका कविताको रसास्वादन गर्न सकिन्छ । (more…)

Read Full Post »

स्रोत: नयाँ पत्रिका

–डा. सुधांशु केसी

धारामा पानी नआउने, लोडसेडिङबाट ग्रसित काठमाडौंवासीहरू सदाझैं सरकारको भन्दा बढी वर्षाको मुख ताकिरहेका छन् । काठमाडौंवासीहरू अहिले वर्षाको आगमनले हर्षित भएका छन् । तर, वर्षाको आगमनसँगै विभिन्न रोग पनि देखा पर्छन् । विशेष गरी झाडापखाला, टाइफाइड, भाइरल-हेपाटाइटिस आदि । वर्षायामको आगमनसहित हाम्रो हस्पिटलमा जन्डिस भएर आउने बिरामी बढ्न थाल्छन् । वर्षाको आगमनसँगै फैलिने जन्डिस  ‘फोहर’ पानीबाट सर्ने हेपाटाइटिस ‘ई‘ को कारणले हुने संभावना बढी छ ।

कसरी सर्छ?
यस रोगका जिवाणुहरू दूषित खानेकुरा अथवा पानीबाट सर्छन् । जिवाणुहरू संक्रमित व्यक्तिको दिशामा पाइन्छ । उक्त जिवाणुहरू पानीमा मिसिएर हाम्रो शरीरभित्र पस्छन् । चर्पी गइसकेपछि साबुन-पानीले हात नधोएमा पनि उक्त हातबाट खाना अथवा पानी संक्रमित हुन सक्छ । बिग्रिएका ढलसँगै रहेका पानीका पाइपहरू, अपर्याप्त शुद्धीकरणका प्रक्रियाहरू आदि यसका मुख्य कारण हुन् । एउटै कोठामा सँगै बस्नाले यो रोग सर्दैन । हाम्रो परिप्रेक्षमा १५ वर्ष र सोभन्दा माथिकालाई हेपाटाइटिस ‘ई‘ ले संक्रमण गरेको पाइएको छ । (more…)

Read Full Post »

धुम्रपानले लिन्छ ज्यान,

एउटा चुरोट पारखी

गाँउले माड्साब

कक्षामा चिच्याइरहेछ।

पथभ्रष्ट, पथप्रदर्शक बनिरहेछ,

पथभ्रष्ट, दिशानिर्देश गरिरहेछ।।

**

भ्रष्टाचारमुक्त प्रशासन,

एउटा घुस्याहा हाकिम

जुँगा मुसार्दै

साखिलो बन्छ।

नैतिकता नामेट छ,

अनुशासन रड्डीमा मिल्किइरहेछ।।

** (more…)

Read Full Post »

स्रोत: कान्तिपुर

–अभि सुवेदी

साहित्य लेख्ने अनि पढाउने मानिस भएकोले नेपालको राजनीतिक डढेलोभित्र पनि मुना र पात खोज्दै हिँड्ने प्रवृत्ति मेरो पनि रहेछ । म डढेलोपछिको समयमा पनि पातहरूको कल्पना गर्छु । लहलह जङ्गलको चिन्ता गर्छु । सपना देख्ने सबैको अधिकार छ । अनि निकै महिनादेखि साहित्यकार, कलाकार र रङ्गमञ्चकर्मीले केही खोजिरहेको देखेँ । उनीहरूले सबैभन्दा धेरै खोजेको कुरा स्थान ‘स्पेस‘ रहेछ । समय परिवर्तन भयो । त्यसभित्र साहित्यकार, कलाकारले स्पेस खोज्नैपर्छ, मनमनै भन्छु । उनीहरूले स्पेसको नाउँमा रूपकहरूका खोजी गरेका छन् । एउटा परिचित रूपक एकेडेमी वा प्रज्ञा-प्रतिष्ठान रहेछ । हिजो पनि थियो, आज पनि रहेछ र भोलि पनि हुनेछ । यो एकेडेमी भन्ने वस्तु महेन्द्रले सोचेर चौध सालमा सुरु गरेका थिए । यसको संरचनाकै धारणा परिवर्तन नहुने देखेर एक निरञ्जन, निर्विकार र शाश्वत रचना पो गरेछन् यो त भन्ने लागेर झस्किन्छु । (more…)

Read Full Post »

तिम्रो गुणगान सुन्दा धेरै, आज मुहार हेर्न आएँ

धोको मेट्ने माया रोज्दा, खानु गोता फेर्न पाएँ

**

मैले सोच्ने सुख मात्रै, के हुन्थ्यो र जिन्दगी यो

नौजालभित्र लड्दै बढ्दै, तिम्रो बखान केर्न आएँ

** (more…)

Read Full Post »